Hoofdlijn

De dynamiek in Eindhoven is bijzonder. We kijken optimistisch naar de toekomst en we zorgen dat de groeidynamiek hand in hand gaat met onze ambitie dat het succes van velen wordt gedeeld door allen. De economische kracht, het nationaal belang van de regio, en de groei van de stad brengt kansen én uitdagingen met zich mee. Het vraagt oog voor de lange lijnen én voor de balans. En juist die evenwichtige balans blijft ons kompas. Juist nu meer mensen naar Eindhoven komen, wordt het nog belangrijker dat iedereen mee kan doen in onze stad. Onze drijfveer is om binnen onze mogelijkheden ervoor te zorgen dat iedereen aan boord blijft. Dat de stad duurzaam, aangenaam en aantrekkelijk is. En dat alle Eindhovenaren plezierig met elkaar samenleven ongeacht leeftijd of achtergrond.
We hebben ervaren dat een snelgroeiende stad en regio om daadkrachtig, stevig en innovatief bestuur vraagt die de problemen van vandaag aanpakt met de blik op morgen. Hardnekkige vraagstukken vragen meer en meer een omslag in ons denken en doen. Zowel voor onszelf als voor partners in de stad. Er is de afgelopen jaren veel bereikt en er is veel in gang gezet wat we de komende tijd moeten waarmaken: op het gebied van wonen, op het gebied van bereikbaarheid, op het gebied van klimaat en op sociaal-maatschappelijk gebied. Het zit allemaal in een stroomversnelling en uitvoeringskracht is daarmee cruciaal.
Dit is de laatste begroting van deze bestuursperiode. Een begroting die onze koers toont voor een stad die volop in beweging is. We hebben gelukkig meer financiële ruimte dan we dachten bij de Kadernota. We zetten deze extra middelen prudent in gezien onze grote opgaven: we lossen knelpunten op, verlagen onze risico’s en zetten in op de prioriteiten die aangegeven zijn in de Kadernota. Daarnaast sparen we extra voor onze strategische investeringen. We zetten dit in volgens de richtingen die uw raad heeft aangegeven: mobiliteit, onderhoudsniveau van het groen, de brede opgave in het sociaal domein en voorzieningen (waaronder cultuur, parken en speelplekken). En we gaan middelen toevoegen aan het Toekomstfonds. Omdat 2026 ook het jaar van verkiezingen is, hebben we deze begroting zo opgesteld dat er bewegingsruimte blijft voor een nieuwe raad en college om eigen keuzes te maken. Zo houden we balans tussen een gezonde financiële positie en het waarmaken van onze ambities.

Kiezen voor lange lijnen en balans

De afgelopen jaren hebben we de fundamenten gelegd voor de lijnen naar de toekomst. In deze begroting kijken we vooruit en investeren we in een toekomstbestendige en gebalanceerde ontwikkeling van de stad via de lange lijnen. Het jaar 2026 is van het vasthouden van focus, en een jaar van actie en uitvoering. Hieronder laten we zien welke inzet we aanvullend op de Kadernota doen.   

Klimaat en energie
Het Klimaatplan III (2026-2030) is in juni 2025 vastgesteld en de emissieplafonds per taakveld zijn opnieuw vastgelegd. Met het gepresenteerde warmteprogramma werken we toe naar een betrouwbaar en toekomstbestendig energiesysteem, waarbij we steeds minder aardgas gebruiken. We sparen in deze begroting extra strategische investeringsmiddelen om in de toekomst meer wijken van het gas te halen en onze biomassacentrale uit te faseren. We doen een haalbaarheidsonderzoek naar een lokaal waterstofnetwerk en we laten woningen aansluiten op warmtenetten of warmtepompen. Het Energiebedrijf staat aan de lat voor de uitvoering. Via het energiebesparings-programma realiseren we concrete besparings- en isolatiemaatregelen, met name in de gebieden waar de woningen met de laagste energie-labels zijn. Dit doen we met de woningcorporaties binnen het duurzaamheidspact.

Groene stad
Door de groene ruimtes zorgvuldig te ontwikkelen en beheren, creëren we plekken waar mensen kunnen ontspannen, spelen en verbinden met de natuur. Dit doen we door onderhoud en beheer en inzet op ecologie, biodiversiteit en klimaatrobuust groen dat bestand is tegen droogte en wateroverlast. Hiervoor maken we extra middelen vrij. Dat is nodig omdat we steeds meer groen hebben te onderhouden en voor het oplossen van achterstallig onderhoud. Daarnaast investeren we in de vergroening van de binnenstad en doen we onderzoek naar particuliere monumentale bomen en het versnellen van herplant van bomen.
De aanpak Groenarme buurten zetten we door in relatie tot het Pleintjesplan. Met een extra impuls, zowel incidenteel en structureel, zorgen we voor gezonde en groene wijken en gaan we hittestress in versteende gebieden tegen. We vergroenen onder andere in Vaartbroek-Zuid en de Leenderweg. Met het omgevingsprogramma “Gezonde fysieke leefomgeving” nemen we gebiedsgerichte sociale en fysieke maatregelen en dragen we bij aan gezondheidswinst.
Ook voor dierenwelzijn reserveren we in deze begroting aanvullende middelen waardoor extra inzet mogelijk is. Dit nemen we mee bij de herijking in 2026 door de nieuwe raad.

Sociale Brainport Agenda
We zijn als mede-initiatiefnemer en oprichter trots op de regionale Vereniging Brainport voor Elkaar. Deze groeiende vereniging van werkgevers verbindt bedrijven, maatschappelijke organisaties, gemeenten en onderwijs om samen te werken aan sociaalmaatschappelijke vraagstukken in de regio met als doel: gelijke kansen voor iedereen. De focus ligt nu op de uitvoering van de Sociale Brainport Agenda, werven van meer werkgevers en regionale opschaling van succesvolle programma’s gericht op bestaanszekerheid, basisvaardigheden en samenleven. Er is aanvullend door de gemeente Eindhoven een strategie ontwikkeld voor de inzet van werkgeversvrijwilligers om meer structureel impact te maken. Deze wordt door de vereniging in 2026 geïmplementeerd.

Doorontwikkelen mainportstatus en uitvoeren afspraken
We hebben verantwoordelijkheid genomen voor de cofinanciering van het Beethovenconvenant. Nu zetten we vol in op uitvoering van de gemaakte afspraken rond infrastructuur, wonen, talent en energie. En we werken aan nieuwe afspraken met het Rijk over spoorse opgaven en voorzieningen die nodig zijn om de schaalsprong van de stad en regio op te vangen. Het recent vastgestelde lokale programma voorzieningen en de verkenning naar de regionale voorzieningen die afgelopen jaar door de MRE is uitgevoerd zijn hierbij behulpzaam en richtinggevend. We stellen daarom in deze begroting voor om extra te sparen voor voorzieningen.

Werklocaties
We werken aan een goede landing van ASML op BIC Noord. We doen in een gezamenlijk proces met Best, Oirschot, de Provincie en ASML met als doel: ASML start in het eerste kwartaal van 2026 met de bouw van de eerste fase. We voeren in 2026 de regionale visie werklocaties en de daarbij behorende uitvoeringagenda uit, met aandacht voor de campussen als cruciale economische infrastructuur en ruimte voor het reguliere MKB op de bedrijventerreinen.

Jeugd
De jeugd heeft de toekomst. Daarom zijn we in Eindhoven zuinig op onze jongeren en willen we hen een zo goed mogelijk start geven. Door goed onderwijs, met sport en spel en - waar nodig – met ondersteuning voor jongeren en gezinnen. Tegelijkertijd zien we dat het aantal kinderen wat jeugdzorg nodig heeft blijft groeien. We zien onder andere een toenemende vraag naar ambulante jeugdbegeleiding en verblijf. De vraag overstijgt het jeugdzorgbudget en het Rijk blijft achter in de vergoeding daarvan. Hoewel er incidenteel lucht is gekomen, is een structurele oplossing nog niet in zicht. Daarom maken we extra middelen vrij.

We zien ook dat het systeem vastloopt. Steeds meer geld erbij, is geen houdbare oplossing voor de groeiende zorgvraag. Naast dat het maatschappelijke ongewenst is dat zoveel jongeren kennelijk zorgvragen hebben, is het op termijn ook niet vol te houden. Er is iets anders nodig en dit speelt niet alleen in Eindhoven. Niet voor niets wordt gewerkt aan een nationale hervormingsagenda jeugd. Wij gaan de komende periode aan de slag om meer grip te krijgen op deze groeiende zorgvraag. Aan de kostenkant kijken we bijvoorbeeld naar onze inkoop: zijn verschillende zorgtrajecten te combineren, wanneer is 2e lijnszorg echt nodig en kunnen we sturen op maximale behandelduur? Aan de vraagkant zien we dat maatschappelijke trends van maakbaarheid, risicomijding en individualisering leiden tot een grotere vraag. We zullen beter moeten gaan kijken naar de zorgvraag van een kind of een gezin en scherper moeten bepalen wanneer zorg echt nodig is en wanneer niet. En in gesprek met inwoners vaker kijken wat het probleem is en of ze dat zelf op kunnen lossen, eventueel met een steuntje in de rug. Soms zal er simpelweg ‘nee’ gezegd moeten worden. Dit gaan we samen met onze partners, zoals onderwijs en huisartsen, aanpakken. WIJeindhoven heeft daarin een cruciale rol. We komen met hiervoor met voorstellen zodat we zorg kunnen blijven geven aan hen die het echt nodig hebben. Dat gaat bij ongewijzigd beleid namelijk niet lukken.

Op onderwijsvoorzieningen starten we in 2026 met de uitvoering van de eerste tranche van het Integraal Huisvestingsplan Onderwijs 2025-2040. De rijke schooldag is een succes en wordt verder uitgebouwd. We bestendigen dit richting 2026-2028 en geven langjarige zekerheid.

Werk en participatie
Om meer mensen mee te laten doen in de samenleving gaan we door met het versterken van de informele netwerken in buurten en het verbeteren van onze ondersteuning richting werk of activering. We zetten de mens en het talent centraal in ons regionale werkcentrum en zorgen voor scholing en ontwikkelingsmogelijkheden naar sectoren waar we nu al mensen tekortkomen, zoals in de techniek met het Beethoven talentprogramma, banen die nodig zijn voor de energietransitie en op het gebied van zorg en welzijn. We zorgen voor een integrale werkgeversdienstverlening. Schuldhulpverlening krijgt daarnaast extra aandacht. We zetten ook in op de vereenvoudiging van onze dienstverlening aan onze inwoners.

Versterken sociaal domein
We blijven koersen op verandering naar een toekomstbestendige (en financieel houdbare) sociale stad met het transformatieprogramma. Het ondersteunen van de maatschappelijke infrastructuur van de sociale basis en de wijkteams is daarbij noodzakelijk. De Koers Sociaal (2)040 is ons kompas voor de komende jaren, waarbij we inzetten op een stevige sociale basis als fundament en ondersteuning voor de inwoners en buurten die dat het meeste nodig hebben. Ongelijk investeren voor gelijke kansen is het uitgangspunt, bijvoorbeeld via innovatieve aanpakken zoals het Bouwdepot en het jongerenperspectieffonds die we doorzetten. Vanwege de groeidynamiek van de stad zijn we intern een programma gestart om meer inzicht te krijgen in de sociaal maatschappelijke opgaven hierbij met als doel deze opgaven beter te kunnen vertalen naar ruimtelijke claims en sociale programmering.

Wonen
We zetten alle zeilen bij om te bouwen en daarmee de druk op de woningmarkt te verlichten. Eindhoven Bouwt Door heeft concrete resultaten opgeleverd. Door maatwerk zijn grote woningbouwprojecten vlot getrokken met een totaal van 7.500 woningen. We hebben een subsidieregeling voor sociale huurwoningen opgezet en woningdelen via Wooniezie gelanceerd om de bestaande woningvoorraad beter te benutten. In 2025 zijn meerdere projecten gestart, onder andere op Strijp-S, in het Victoriakwartier, op diverse plekken in de wijken en aan de zuidkant van het station. De inzet is erop gericht om in 2026 nieuwe projecten te laten starten en onze pijplijn goed gevuld te houden. Met het vaststellen van het Masterplan openbare ruimte Stadhuisplein zetten we stappen vooruit met deze gebiedsontwikkeling.

Mobiliteit
In 2025 heeft de raad met het Verkeerscirculatieplan en het Verbeterplan van de Ring als uitwerking van het Masterplan Mobiliteit belangrijke uitgangspunten en investeringsbudgetten vastgesteld die ons de komende jaren naar de nieuwe fase van uitvoering brengen. We gaan onze woonstraten herinrichten met meer groen en leefruimte en een maximumsnelheid van 30km per uur. We werken investeringsplannen uit met buurten voor de Ring, voor fietstunnels en nieuwe pleinen die ontstaan omdat het autoverkeer niet meer overal kan doorrijden. We zijn ons ervan bewust dat het werken aan straten en pleinen een periode van overlast zal geven. We werken toe naar een Eindhoven dat beter verbonden, schoner, gezonder en veiliger is. In deze begroting sparen we extra hiervoor.
Daarnaast blijven we inzetten op gezonde lucht met de verdere uitwerking van het bidbook Schone Lucht Akkoord. Doel is het halen van de WHO-norm dat in 2030 alle inwoners schone lucht inademen. We gaan door met het beperken van overlast van bedrijven, door toezicht en handhaving en de toepassing van de best bestaande technieken dringen we overlast gevende situaties terug.

Werken aan wijken
In onze wijken zien we concrete verbeteringen. Het streven is dat eind dit jaar de zeven stadsdeelteams operationeel zijn. De gemeente wordt meer zichtbaar in de fijnmazigheid van buurten en wijken. We zien dat mensen vaak het gevoel hebben dat we alleen maar bezig zijn met grote projecten, maar we hebben ook in deze begroting nadrukkelijk oog voor het nabije. De permanente Bibliotoop in Tongelre is gerealiseerd. Experimenten met drie buurthuizen zijn gestart. De aanvraag, toekenning en verantwoording van subsidies voor bewoners is vereenvoudigd. We zetten vol in op het tegengaan van overlast in de wijken, onder andere door de inzet van wijk-BOA’s en de wijk-GGZ. We gaan onverkort door met onze inzet om de wijken te versterken. Naast de eerdergenoemde vergroeningsimpuls in wijken, gaan we aan de slag met een aantal wijkwinkelcentra, een extra bibliotoop en buurtontmoeting.

Inwonersparticipatie
We hebben veel aandacht voor de inbreng en het meedenken van onze inwoners. Er zijn verschillende nieuwe en innovatieve projecten gedraaid waarin we erin slagen moeilijk te bereiken groepen actief te betrekken bij besluitvorming. De pilot voor licht verstandelijke beperkten breiden we verder uit en we voeren het uitdaagrecht in. Alle opgedane kennis wordt geborgd en krijgt een impuls met de realisatie van een centraal team gespecialiseerd in inwonersparticipatie binnen de nieuwe sector Gebieden & Wijken. We zetten in op actieve kennisdeling met partners in de stad door het ParticipEasy-festival, door het delen van kennis op onze website en met een online magazine.

Inclusieve stad
Taal is de basis om mee te kunnen doen en verbindt onze inwoners. In Eindhoven is dat Nederlands; en het liefst ‘een bietje Eindhovens’. Goede taalvaardigheid en plezier in lezen vergroten de kansen van inwoners, nu én later. Bibliotheek Eindhoven en de bibliotopen spelen daarbij een belangrijke rol. Daarnaast hebben we met Summa/Taalkracht een ambitieus Stadsplan basisvaardigheden. In 2024 hebben we ruim 6000 inwoners uit Eindhoven geholpen met basisvaardigheden, met name op het gebied van Nederlandse taal. Dit zijn zowel cursussen als incidentele hulpvragen. Daarnaast zijn we in 2025 gestart met de Werkgeversaanpak: werkgevers zorgen ervoor dat internationals en hun gezinnen Nederlands leren. We zetten deze aanpak in 2026 door.

Cultuur en sport
Een groeiende, levendige stad vraagt om een stevig cultureel voorzieningenniveau en het investeren in het creatieve ecosysteem. Dit doen we door in zetten op structurele betaalbare atelierruimtes op de Ruysdaelbaan en Heezerweg, en ateliers te borgen in gebiedsontwikkelingen zoals bij TAC en Sectie C. In 2026 is de opening van VONK en we vieren het 90-jarig bestaan van het Van Abbemuseum met onder andere de opening van de vernieuwde entree en groen stadspark. Daarnaast versterken we het designecosysteem samen met het designveld, zeker nu de Design Academy behouden is voor de stad. En we werken plannen uit voor een nieuwe plek voor het Stroomhuis. Dit doen we bij voorkeur met een beroep op het verzekeringsgeld, en als nodig vanuit de algemene middelen. We vergroten de cultuurparticipatie en sociale cohesie met het Actieplan Cultuur in wijken en voor jongeren hebben we het JongCultuurprogramma. En tenslotte hoort ook het nog beter behouden, benutten, beleven en borgen van ons materiele en immateriële erfgoed in lijn met het uitvoeringsprogramma Erfgoed hier zeker bij.
Met de vernieuwing van de Tongelreep, het aanleggen van kunstgrasvelden, het opwaarderen van kleedlokalen en het toegankelijker maken van sportaccommodaties hebben we een impuls aan de breedtesport gegeven. In lijn met het IHP Sport zetten we stappen om het sportvoorzieningenniveau naar een hoger plan te tillen. Extra inzet op de ‘toegankelijkheid voor iedereen’ voor spelen en sporten in de openbare ruimte gaat daarbij helpen.

Toekomstbestendige organisatie
In de afgelopen periode zijn zowel financieel als organisatorisch stappen gezet waarmee we een stevige basis hebben gelegd voor een toekomstbestendige gemeentelijke organisatie. De organisatie moet ook de komende jaren in ontwikkeling blijven om mee te groeien met de opgaven en ambities van de stad. We hebben verbeteringen gerealiseerd in de systematiek rond groei en overhead, waardoor het gesprek over de groei van de organisatie meer op hoofdlijnen gevoerd kan worden. We zijn er nog niet. Voor de komende periode blijft onderhoud en verdere ontwikkeling noodzakelijk. De effectiviteit en voldoende uitvoeringskracht vraagt blijvende aandacht. Goede samenwerking tussen politiek, bestuur en ambtelijk apparaat is cruciaal; de effectiviteit hangt af van dit samenspel. Erkenning en waardering voor de inzet en investeringen van de afgelopen periode blijft een gezamenlijke opgave en vraagt verdere stappen.
Ook op het gebied van dienstverlening zijn er stappen gezet. Er is geïnvesteerd in het verbeteren van de bereikbaarheid van de gemeente voor inwoners, onder andere door een nieuwe telefooncentrale. Een groot aantal brieven is herschreven in begrijpelijke taal. Processen zijn verder gedigitaliseerd, zoals de toestemming voor reisdocumenten van minderjarigen.

Vooruitkijken

Deze begroting markeert op papier het einde van een deze bestuursperiode. Een periode waarin we samen grote beslissingen hebben genomen voor een stad in volle ontwikkeling. Deze begroting laat zien dat we inzetten op de lange lijnen, de benodigde balans en dat we de handen uit de mouwen steken. Deze begroting is dan ook meer dan een verzameling cijfers, het is ons aanbod voor de toekomst van onze veranderende stad, waarin het succes van velen wordt gedeeld door allen. Samen met onze inwoners, partners en de ambtelijke organisatie bouwen we verder aan een stad waar iedereen zich thuis voelt en mee kan doen. Met deze begroting zetten we een volgende stap in het verhaal van Eindhoven. Een verhaal dat we samen schrijven, waar ieders inbreng van belang is en wat laat zien dat Eindhoven een stad van hoop en toekomstzin blijft.

Financieel

De begroting bouwt door op de kadernota, waarin we een bedrag van 16,8 mln incidenteel en 17,3 mln structureel hebben ingezet. Door de meicirculaire en de technische actualisaties kunnen we daar nu 36,6 mln incidenteel en 19,6 mln structureel aan toevoegen. Dit werken we nader uit in paragraaf 4.3 Baten en lasten en toelichting.